Büşra Özbelli / Posta.com.tr Muhteşem bir doğa olayı olan güneş tutulması 25 Ekim 2022 Salı günü 12.40 ile 15.05 saatleri arasında gerçekleşecek. TÜBİTAK verilerine göre; en yüksek tutulma oranı Doğu illerinde olacak. İstanbul’da ise maksimum örtünme saat 13.47’de yaşanacak.
AKILLARA 17 AĞUSTOS GELDİ
1999 Marmara Depremi’nin güneş tutulmasından 1 hafta sonra olması nedeniyle tartışmanın fitili yine ateşlendi. Tutulma ile deprem arasında bir bağ var mı? Deprem uzmanı Naci Görür, “Normalde bu çekim kuvveti büyük depremlere neden olmaz. Ancak kimi yerlerdeki faylar aşırı stres biriktirmiş ve deprem üretmeye zaten hazır hale gelmiş ise o faylar üzerinde depreme neden olabilir. Yani bardağı taşıran son damla rolü oynayabilir.” dedi.
Prof. Dr. Naci Görür Twitter’dan yaptığı açıklamada, güneş tutulması sonucu meydana gelebilecek çekim kuvvetinin faylarda tetiklenmeye neden olabileceğini ifade etti.
Arkadaşlar, ay ve güneş tutulmasının kimi faylarda tetiklemeye yol açabileceği konusunu çok tartıştınız. Bilimsel bir konu hakkında bazı arkadaşlarımızın rastgele konuşması beni üzdü. Bu konu “Ben böyle düşünüyorum” diyebileceğiniz bir şey değil. Ay ve güneş dünya üzerine çekim kuvveti uygular. Hidrosferde ve litosferde gelgit gibi harekelere neden olur. Litosferdeki harekete ‘yerkabuğu gelgiti’ (Earth tides) deriz. Litosfereki bu gelgit stres doygunluğuna ulaşmış faylarda tetiklenmeye neden olabilir. Bu illa da Marmara’da veya şurada olacak demek değildir. Bu yazdığım konu hakkında yüzlerce çalışma ve makale vardır. Bunu bilmenizin size ne zararı olur? Neden bilimde bile cepheleşiyorsunuz. Bunu tekrar şunun için yazdım. Ben Twitter’ı insanımızı depremle ilgili bilgi ve bilinçlendirmek için kullanıyorum. Tartışmak, dedikodu için değil. Lütfen bu anlayışta olmayan veya başka niyeti olan arkadaşlarımız varsa bizi takip etmeyi bıraksınlar.
Naci Görür’ün konuyla ilgili Twitter paylaşımları şöyle:
“ON BİNDE 1 CİVARINDA”
Akdeniz Üniversite Güneş ve Güneş Sistemleri uzmanı Doç Dr. Ali Kılçık ise Posta.com.tr’ye yaptığı açıklamada, “Güneş tutulmasının dünyadaki depremleri etkileyebilme potansiyeli on binde 1 civarında.” ifadelerini kullandı
Akdeniz Üniversitesi Güneş ve Güneş Sistemleri uzmanı Doç Dr. Ali Kılçık, “Bugün gözleyeceğimiz aslında bir parçalı güneş tutulması. Güneş tutulmaları 3 farklı şekilde meydana gelir. Biri tam tutulma; yani güneşin tamamının ay tarafından örtüldüğü tutulma şekli. Burada dış atmosfer katmanlarını gözlemleyebileceğimiz etkileyici bir görüntü ortaya çıkar. 29 Mart 2006 yılında gördüğümüz tam güneş tutulmasıydı. Bugün gözleyeceğimiz ise parçalı bir güneş tutulması. Yani ay tarafından güneşin tamamı örtülmeyecek, sadece belli kısmı örtülecek. Dolayısıyla biz sadece belirli bir kısmından ışık alacağız. Tutulma, Türkiye saatiyle 12.40 civarı başlayıp 15 civarı sona erecek. Yaklaşık 2.5 saat ülkemizden gözlemlenebilecek.” dedi.
“ÇIPLAK GÖZLE BAKILMAMASI GEREKİYOR”
Güneş tutulmasının insanlara doğrudan etkisi olmayacağını söyleyen Doç Dr. Kılçık, ‘Sadece çıplak gözle güneşe bakılmaması gerekiyor. Buna çok dikkat edilmeli. Güneşi gözleyebileceğiz özel filtreler satılıyor. Ya da yanmış fotoğraf filmi kullanılabiliriz, İsli camla ya da gözlüğyle güneş tutulmasına bakmak bakmak göze çok ciddi hasar verebilir. Öte yandan daha az ışık alacağımız için hava sıcaklığında çok düşük bir değişiklik meydana gelebilir. Onun dışında insanlar üzerinde bir etkisi olmaz.’ diye konuştu.
TEKNOLOJİK ALETLER ÜZERİNDE ETKİSİ VAR MI?
Doç Dr. Kılçık, güneş tutulmasının teknolojik aletler üzerinde de herhangi bir etkisi olmayacağını belirterek, ‘Teknolojik aletler üzerinde etkisi olan şey aslında güneş tutulmaları değil güneşteki patlamalar sonucu meydana gelen aktif olaylardır. Güneşten atılan yüksek enerjili parçacıklar, doğrudan uzaydaki uydulara ulaşırsa bu durumda etki oluşturabilir. Bu durum uyduların düşmesine kadar etki oluşturabilir.’ ifadelerini kullandı.
“DEPREMLER ÜZERİNDE DİREKT BİR ETKİSİ YOK”
‘Güneş tutulmasının depremler üzerinde direkt bir etkisi yok.’ diyen Doç Dr. Kılıç, ‘Güneş tutulması olabilmesi için güneş ve ayın aynı doğrultuya gelmesi gerekiyor. Bu durumda çekim etkisi farklılık gösterecek ama doğrudan dünyadaki depremleri etkileyebilme potansiyeli on binde 1 civarında. Yani çok düşük bir potansiyel. Güneş tutulmasının depremler üzerinde direkt bir etkisi yok.’ diye ekledi.
İNSAN PSİKOLOJİSİ ÜZERİNDE ETKİSİ VAR MI?
Güneş tutulmasının burçlarla ilgisi hakkında konuşan Doç Dr. Kılçık, tutulmanın insanların psikolojileri üzerinde herhangi bir etki yaratmayacağını anlattı.
Astrolojiyi bir bilim olarak değerlendirmek doğru değil. Işığın en yakın yıldızdan bize 3.5 yılda geldiğini düşünürsek o ışığın bizim hayatımıza etkisinin çok düşük olacağını matematiksel olarak söyleyebiliriz. Kaldı ki bize en yakın olan ayın bile dünya üzerine etkisi güneşten 2 kat daha fazla. Dolayısıyla tutulmanın etkisi insanların psikolojileri üzerinde herhangi bir etki yaratmayacaktır. Görsel bir şölen olarak düşünebilirsiniz, cezbedici bir olay.
PROF. DR TÜYSÜZ: DEPREMLERE ETKİSİ YOK
İTÜ Öğretim Üyesi Prof. Dr. Okan Tüysüz, “Güneş tutulmasının depremler üzerinde bir etkisinin olmadığını söyleyebilirim.” ifadelerini kullandı.
